In een vorige blogpost hadden we het onder andere over teamwerk. Om teamwerk binnen de schoolmuren te krijgen zijn er een aantal elementen die best in harmonie met elkaar zijn. De integrale benadering zeg maar. Toch willen we even stilstaan – omdat we er in de praktijk veel mee te maken krijgen – bij de cultuur.
Voor alle duidelijkheid in deze blogpost hebben we het enkel over een professionele cultuur. Dat vereist een professioneel handelen binnen een school, voor ons een voorwaarde om de gewenste onderwijskwaliteit na te streven. Dat professioneel handelen is een zichtbaar gedrag wat we bij de verschillende onderwijspartners* van de school willen uitlokken. Daarvoor spreken we over het veld van professionaliteit.
In het veld van professionaliteit zien we 2 dimensies van professionaliteit (Kelchtermans, 2012) opduiken, het deelt het veld in feite in tweeën. Enerzijds heb je de expertise. Expertise zou je kunnen benoemen als alle kennis die we in en rond de school nodig hebben om leerlingen optimaal tot leren te laten komen. Die expertise kan je objectiveren. Anderzijds heb je engagement. Engagement zou je kunnen benoemen als betrokkenheid (sommige zien hierin zelfs bevlogenheid) bij het werk, bij de organisatie. Hier merken we een mate van subjectiviteit; niet iedereen geeft engagement eenzelfde invulling. Dat zet al scherp dat in die professionaliteit heel wat subjectiviteit speelt**.
Echter kan dit niet een excuus zijn om zaken te laten zoals ze zijn. Erkent jouw organisatie voldoende de expertise van de verschillende partners? Hoe is dat voor iedereen zichtbaar? Wat zie je gebeuren bij partners die omwille van expertise gezien worden? Worden partners aangemoedigd om in hun expertise nog verder te gaan? Erkent jouw organisatie voldoende het engagement van de verschillende partners? Is voor de verschillende partners duidelijk wat engagement in jouw organisatie betekent? Wat levert het op om hierover duidelijkheid te scheppen en wat is er nodig om die duidelijkheid uiteindelijk te hebben?
Een professionele cultuur erkent, benoemt en geeft ruimte aan expertise en engagement. Vooraleer we van een professionele cultuur spreken, hebben we nog meer nodig (Verbiest, 2012 ; Covey, 2012). Dat balletje hoog houden betekent*** :
- creëren van een gezamenlijke visie (op leren)
- intellectueel uitdagen van de verschillende onderwijspartners
- hebben en geven van vertrouwen m.b.t. de verschillende onderwijspartners
- stimuleren en genereren van ontwikkeling (leren) van de verschillende onderwijspartners
- installeren én faciliteren van reflecteren als strategie
- verdelen van rollen over de verschillende onderwijspartners
- zichtbaar maken van afspraken
Valt jou iets specifieks op aan bovenstaand lijstje? Juist, elk item laten we met een werkwoord beginnen. Een professionele cultuur (ver)krijg je immers niet zomaar. Het is best hard werken om hiertoe te komen én in de professionele setting te blijven.
Daarbij sluiten we naadloos aan tot het professionele gedrag (van Mook et al., 2009) dat we willen zien gebeuren. Dat bevindt zich voor elke onderwijspartner op niveau van de taak, het eigen functioneren én het functioneren met de ander. Dit balletje hoog houden (op de drie vlakken dus), betekent***:
- openstaan voor ideeën en voor de anderen
- nemen van initiatieven
- dragen van de verantwoordelijkheden (bijhorend aan de initiatieven)
- willen ontwikkelen als persoon, als teamlid, als team, als organisatie
Valt jou iets specifieks op aan bovenstaand lijstje? Juist, elk item laten we ook met een werkwoord beginnen. Ook professioneel gedrag (ver)krijg je immers niet zomaar. Het is best hard werken voor het individu, voor het team, voor de organisatie om hiertoe te komen én in de professionele setting te blijven.
Het veld van professionaliteit zorgt voor een duidelijk afgebakend speelveld, waarbinnen bepaalde ballen hoog worden gehouden. Het is goed hierover blijvend in gesprek te gaan met je “team” en ontwikkelingsgericht er aandacht voor te hebben. (Een volgende blogpost verkent nog verder het veld van professionaliteit.)
* met onderwijspartners bedoelen we zowel leraren, ondersteuners, leidinggevenden, maar evengoed leerlingen, ouders, externen (bvb. in stageplaatsen…)… Iedereen betrokken in en bij de school.
** in het veld van professionaliteit is het goed om deze “wetenschap” continu mee te nemen.
*** onderstaande opsomming streeft n.b. noch volledigheid, noch volgorde van belangrijkheid na.