Hoe word je als professioneel team sterker in het vak ‘leraar zijn’? Het is een zoektocht die al langer aan de gang is, waarbij steevast andere invalshoeken komen. Toch blijken bepaalde professionaliseringsbenaderingen die een rijk verleden kennen nog niet tot in het werkveld, d.i. de onderwijspraktijk, geraakt. Of die zijn verre van verankerd in een continuüm, wat met lerarenprofessionalisering toch zouden mogen nastreven. Lesson Study is zo’n benadering.
Meer dan 140 (!) jaar geleden is Lesson Study in Japan ontstaan (Dudley, 2015). Kleine teams werken samen in cycli, met duidelijke regels en afspraken, op basis van een gemeenschappelijk doel. Lesson Study is vertaling van het Japanse ‘jugyokenkyu’: ‘jugyo’ (vrij vertaald: les) en ‘kenkyu’ (vrij vertaald: studie of onderzoek) (de Vries, Verhoef & Goei, 2016). Japanse leraren ontwerpen rigoureus lessen, geven die live, bespreken die, herontwerpen en geven ze opnieuw.
Sindsdien verspreidt Lesson Study zich over alle continenten. Het is wereldwijd de sterkst groeiende professionaliseringsmethodiek. Het dankt zijn succes niet enkel aan de schijnbaar (!) “eenvoudige” opzet. Heel wat, vaak kwalitatief, onderzoek rapporteert in de loop van de jaren positieve resultaten, niet in het minst het leren van de leraren door de sterke focus op het leren van de leerlingen.
Getuige hiervan is één van onze LS-teams (‘Vlaams kampioen in aantal doorlopen cycli’) die we begeleiden en eigenlijk geen andere vorm van professionaliseren meer wensen. Keer op keer vertaalt de cyclus zich in een nieuwe inzichten en een zichtbare verankering in de klaspraktijk. Lesson Study fungeert dus als katalysator van leren: het beïnvloedt immers dat leren zonder zelf aan kracht te verliezen.
Door de cyclus nauwgezet te doorlopen – waarbij lesontwerp zeker een sleutelelement is – maken leraren samen een les waarbij ontegensprekelijk een onderwerp wordt uitgediept. Leraren gaan in dialoog om de lesdoelen te bepalen, de inhouden te selecteren, etc. etc. In elke cyclus komt de vak- en/of de praktijkkennis sowieso aan bod: leraren vullen elkaar aan, ze wisselen ideeën uit, delen informatie en durven als inhoudelijk te discussiëren waarna ze verdiepen en bijsturen. Vanuit onze praktijkervaring onderschrijven we wat onderzoek (Peña Trapero, 2013; Baricaua Gutierez, 2016): Lesson Study bevordert de vakinhoudelijke kennis en de praktijkkennis van leraren.
Door de cyclus nauwgezet te doorlopen – waarbij lesontwerp, lesobservatie, lesnabespreking sleutelelementen zijn – gaan leraren in gesprek hoe ze bepaalde specifieke inhouden beter kunnen onderwijzen. Ze bespreken voor- en nadelen van bepaalde aanpakken: niet zelden ondersteund door hun eigen praktijkervaring, maar zeker ook door het gericht zoeken naar onderbouwing in literatuur en de uitwisseling ervan. Groves, Doig, Vale & Widjaja (2016) concludeerden daarom: Lesson Study stimuleert de vakdidactische kennis.
Door de cyclus nauwgezet te doorlopen – waarbij lesontwerp, lesobservatie, lesnabespreking sleutelelementen zijn – gaan leraren in gesprek wat bijdraagt tot de ontwikkeling en opvoeding van leerlingen. Opnieuw grijpen Lesson Study-teams steeds de kans om dergelijke items aan bod te laten. Ook hier maken ze gebruik van hun eigen ervaring en worden elementen uit – bewust gelezen – literatuur aangehaald en uitgewisseld. Vanuit onze rijke praktijk ervaring onderschrijven we (Norwich, Dudley, & Ylonen, 2014): Lesson Study leidt tot een verandering van de pedagogische aanpak.
We schrijven al een aantal jaar aan het Lesson Study-verhaal in Vlaanderen. Ondertussen buigen we op zo’n praktijk- en onderzoekservaring dat we enkel de uitspraak van een leraar (uit onze internationaal begeleide Lesson Study) absoluut uitdragen:
Lesson Study… It is the way to go.