Het is een open deur intrappen te stellen dat schoolleiders heel wat balletjes hoog te houden hebben. Het blijft een huzarenstukje hoe schoolleiders dat blijven doen en hoe ze van vele markten thuis moeten zijn. Hun functiebeschrijvingen omvatten een waslijst aan competenties, bovenmenselijke eigenschappen lijken nodig om de rol van schoolleider te kunnen vervullen.

Verschillende onderzoeken wijzen op de grote invloed van de schoolleider op de school als onderwijsecosysteem. Meer en meer wordt duidelijk welke soort leider welke impact genereert. Robinson, Lloyd, & Rowe (2008) schreven reeds dat onderwijskundig leiderschap – waarbij schoolleiders actief betrokken zijn bij het leren van leraren, de ontwikkeling van curriculum en de uitvoering ervan – 3 tot 4 keer meer impact genereren dan transformationele schoolleiders. Schoolleiders die dichter bij het lesgeven en leren staan, hebben meer impact op de studieresultaten van leerlingen. Toch miskennen de onderzoekers het belang van transformationele niet.

Sterker nog: de onderzoekers onderschrijven de noodzaak aan breed scala aan rollen.

1. visionair
2. lerend
3. bevelen gevend
4. verbindend

“Je wordt niet als leider geboren, je ontwikkelt je tot leider.” Daarom lijken bepaalde rollen bij bepaalde leiders heel erg natuurlijk, terwijl ze in andere rollen meer moeten groeien. De meest effectieve schoolleiders vinden een evenwicht in die vier rollen.

Hill, Mellon, Laker, & Goddard (2016) spreken dan weer over 5 types leiders die verschillende resultaten genereren:

1. chirurg: voelt zich goed bij bevelen geven, werken nauwgezet waardoor de school groei kent, echter plafoneert de organisatie door geen merkbare groei in het leren van leraren.
2. soldaat: voelt zich goed bij bevelen geven, zijn gericht op prestaties en processen, echter naast het systemische is er weinig sprake van duurzame groei.
3. boekhouder: geven bevelen en werken verbindend, gaan op zoek naar nieuwe inkomsten, wat op zich goed is, maar levert weinig zichtbaar ander effect.
4. filosoof: zijn visionair en verbindend, omarmen vele nieuwe ideeën, maar slagen er weinig in die duurzaam te implementeren.

Er is slechts 1 type, de architect, die erin slaagt alle vier de rollen te omarmen. Architecten geloven dat de school faalt omdat die slecht ontworpen is. Daarom werken ze uitgesproken gezamenlijk aan een visie, erkennen professioneel leren, zetten in op coaching…

Meer en meer wordt duidelijk wat het ecosysteem ‘onderwijs’ aan leiderschap nodig heeft. Wij blijven wel in vraag stellen waarom tot op heden bij schoolleider vaak gedacht wordt aan één persoon. De hoeveelheid aan taken en de grote verwachtingen nopen het leiderschap te verheffen tot een teamwerk. Een leidinggevend team waarbij de rollen verdeeld en gedeeld zijn.

Steven

*Deze blog is mede tot stand gekomen door artikel ‘De mythe van de schoolleider als superheld’ (2019)